(deze blog verschijnt in andere en kortere (!) vorm ook in Christendemocraat.nl. Zie dit als een test)
In het weekend dat de SP virtueel de grootste partij wordt, houden twee oude partijen elk hun congres. Volgens diezelfde virtuele werkelijkheid, hebben beide partijen samen minder zetels dan de SP. De verklaring ligt volgens peiler d' Hondt in de schrik bij de lagere en midden inkomens over de impact van de crisis. Bestaand inkomen moet worden beschermd. Het geloof dat de oude partijen een weg uit de crisis hebben ontbreekt. Als dit weekend geen dieptepunt is voor deze partijen, wat is het dan wel?
Een moment van thuiskomen.
De PvdA kiest voor een lijn waarin de profilering van personen centraal staat, met een voorzitter die zo uit de gloriejaren zeventig zou kunnen zijn gestapt en een voorman die een krachtige streep zet onder het steunen van het kabinet. Vergeet het zagen aan de stoelpoten; die voorman doet wat hij in de ogen van veel partijgenoten moet doen: een ferm oppositie standpunt formuleren aan de politieke linkerzijde. Terug naar waar we vandaan komen, zouden veel partijgenoten kunnen zeggen. Gelukkig ben ik niet verplicht tot cynisme: met alle twijfels, denk ik dat ze het congres, en vooral de speech van Spekman, zullen ervaren als een moment van thuiskomen.
Bij het CDA bepaalt nu de inhoud de toon. En meer dan verwacht is die toon op zaterdag 21 januari krachtig gezet. Geen ruk naar links, maar een grote stap terug naar ons. Soms volstaan woorden niet en moet je een gevoel, wat de Amerikanen noemen 'een vibe' trachten te beschrijven. Mijn gevoel na afloop was dat de cirkel rond was gekomen. Ik proefde dezelfde vibe als ik had op 2 oktober 2010 in de Arnhemse Rijnhal. Diezelfde electriciteit, maar dan positief geladen. Het vorige congres was die vibe er af en toe ook. Soms negatief, bji Mauro, soms positief, na de speech van Jacobine Geel. Afgelopen zaterdag bouwde die vibe op, stap voor stap. Natuurlijk was niet alles mooi, maar het werd steeds duidelijker dat er iets werd neergezet waar we ons in de volle breedte in konden vinden. We waren weer één partij. We waren terug bij onszelf. Heerlijk. Complimenten aan iedereen die daar aan bijgedragen heeft.
En daar begint het mee. Geen persoon kan van geen partij één partij maken zonder die partij afhankelijk van die persoon te maken. Verenig je op inhoud, zoals zaterdag het geval was, hou je het veel langer vol en mag je geduld hebben.Dat laatste zeg ik overigens ook tegen mijzelf. De dag na het congres was ik teleurgesteld over de magere en nogal slappe rapportages in de media. Hadden de journalisten en ik toch weer op verschillende congressen gezeten. Inmiddels heb ik mijzelf wat terechtgewezen en ben ik blij met de geringe aandacht. Na alle hype in de dagen ervoor. kan er eigenlijk geen beter compliment zijn. Dat zegt voor mij ook wel iets naar het congres in juni toe. Na allemaal congressen die tegelijk ook een media-evenement werden, zou ik voor die van 2 juni het liefst het bordje 'werk in uitvoering' willen hangen. Even niet storen.
En er is natuurlijk nog veel werk te doen. Nou ja, zoals Mustafa Amhaouch het in het Limburgs dialect zei: geef werk alleen aan iemand die het druk heeft. Als ik naar de mensen in de partij kijk komt dat wel goed. Net als voor het congres loop ik in deze blog de drie commissies langs en start met het strategisch beraad.
De positieve reacties op het rapport zijn terecht. Niet alleen de inhoud was mooi, ook de wijze waarop het werd gebracht gaf perspectief. Heerlijk onderkoelde humor van Aart Jan en dan vijf leden die alle ballen na een mooie solo binnenschieten. En dan te weten dat er meer leden van SB zijn met een interessant verhaal. Zo had ik graag Mark de Groot willen horen, die samen met Wietze Smid een goede beurt maakte in Gouda.
Zoals ik het begrijp, gaat er nu een grote tournee beginnen met sessies waarin over het rapport gesproken gaat worden en kunnen afdelingen leden van het SB uitnodigen om te spreken. Prima, het proces is goed. De vraag is wel: klopt de gedachte er achter nog wel? Je kan ook teveel succes hebben. Hoewel het een rapport is met interessante scherpe randjes, is de sfeer nu heel erg: dit moeten we tot basis nemen en hup, op naar de volgende slag. Als we nu een aantal maanden het rapport gaan bespreken, dan is de kans groot dat we vooral gaan aanvullen en detailleren. Voor je het weet haal je dan de glans en de mooie scherpe ('radicale') kantjes er af en verkoop je tegelijk nee aan de mensen die met de zorgen van vandaag worstelen. Laten we van het Strategisch Beraad geen Tactisch Beraad maken. Het liefst zou ik hebben dat de nieuwe programmacommissie in juni al klaar staat om de meer specifieke uitkomsten van de discussie direct af te vangen.
Van de Commissie Hertaling Gedachtegoed verwacht ik eigenlijk niet dat de woorden zullen blijven hangen, wel de beelden. Misschien het beeld van de bijbehorende video, die start met de vraag 'Wat ik van het CDA verwacht?' en het antwoord van Hermiene de Graaf een helder 'niets' is. Pas daarna blijkt ook voor haar dat het CDA heel herkenbaar is. iemand zei me na het zien van de film: dit is een film voor zoekers, de rest zal het onzin vinden. Ik denk dat dit wel klopt: het CDA ontdek je als je op zoek bent naar iets - je wortels, 'normaal doen', de nuance - je start er niet mee en mensen in volle vaart zullen er - ten onrechte - voor deze woorden niet stoppen.
De Commissie komt uiteindelijk weer gewoon bij de basisbegrippen uit en voorziet die van werkwoorden. Prima. Zoals jacobine Geel het woord 'compassie' plaatste en uitlegde kon ik er goed mee leven, al blijft het mijn probleem dat het die uitleg wel nodig heeft. Mede daarom denk ik dat de term niet veel gebruikt zal worden, maar het was en is wel heel nuttig om zo opnieuw te kijken naar woorden die ons drijven. Jacobine zelf maakte letterlijk en figuurlijk geen verbinding met de zaal en dat voelt toch aan als een gemiste kans. Wat ook een gemiste kans was, was dat ze niet terugkwam op het feit dat een paar ijdele stramme knarren zonder gehoorapparaat direct het evangelie wilden gaan verkondigen en zij niet direct de kans greep om duidelijk te maken dat de commissie bewust haar werk zo heeft willen doen dat het ook de niet-gelovigen aanspreekt. Het slechtste moment van de middag.
Maar nog even terug naar die beelden, want waar ik haar wel in vond slagen was het beeld op de omslag van het boekje van de commissie: mensen in verbinding met elkaar tegen een stedelijke achtergrond. Want daar is het terecht voor gedaan: voor een modern en verstedelijkt nederland waarin heel veel mensen met elkaar moeten samenleven op zo'n manier, zoals Jaake het zei, 'dat als we het ondermaanse verruilen voor het hiernamaals, we het toch wat beter hebben achtergelaten dan we het aantroffen.'
Het minste onderdeel was het onderdeel organisatie. Niets ten nadele van de twee vertegenwoordigers van Maastricht en Overijssel, maar wat er inhoudelijk werd gebracht was inhoudelijk nog minder concreet dan wat in oktober werd gepresenteerd. Zeg dan gewoon dat je er niet uitkomt. Nu mogen we als leden weer een paar maanden gaan praten over iets waar partij en werkgroep zelf een knoop over hadden moeten doorhakken. Het is ook onverantwoord. Al houd ik het er zelf op dat dit kabinet er nog zeker een jaar zit, dan nog is de kans groot dat het eerde mis gaat. Dan moet je niet bij een halfbakken notie over een netwerkpartij blijven hangen. Organiseren is knopen doorhakken, ook en juist bij een netwerkpartij. Kennelijk is dat lastiger dan gedacht, maar dan mag je dat niet op het bordje van de leden schuiven. Mijn voorstel is dat de werkgroep haar opdracht teruggeeft en het bestuur de verantwoordelijkheid geeft snel met een concreet voorstel te komen. Een paar elementen er uit - zoals het wel of niet direct kiezen van kandidaten en lijsttrekkers en de positie van de regio's en provincies daarbij - wordt onderwerp van besluitvorming op 2 juni - de rest moet snel worden opgeschreven.
Als ik het goed zie dan hebben we met het Strategisch Beraad een basis. Die moet nu deels aangescherpt worden en deels - wat de actuele punten betreft - de weg richting een permanente programmacommissie gaan vinden. De commissie die zich bezig hield met woorden en beelden heeft haar eindproduct opgeleverd. Het kan niet zo zijn dat de partij nu nog maanden niets gaat doen omdat er nog een proces moet worden afgemaakt. Eerder heb ik er al voor gepleit om ook snel het campagnebeen bij te gaan trekken en ook daar hebben we nu genoeg basis voor. Doorpakken graag.
Maar nu dreig ik van de mooie toon van dit congres af te glijden. In het dagelijks leven ben ik organsiatie-adviseur en trainer. Ik heb honderden verandertrajecten meegemaakt. Vaak spelen die zich af in amorfe directiekamers en trainingszalen. Daarmee is het belang niet minder groot, maar het zijn toch ook relatief prozaïsche processen die zich in relatieve beslotenheid afspelen. Het is buitengewoon fascinerend om te zien hoe een organisatie als het CDA in een politieke crisis wordt gestort, open en bloot die crisis bespreekt met 6000 van haar leden en een miljoen televisiekijkers, weer probeert te bouwen en telkens op zichzelf wordt teruggeworpen, met Mauro als dieptepunt en dan toch op een regenachtige zaterdagmiddag in januari zichzelf hervindt - weer voor het oog van de camera's. Ik ben zelf lid van de club, dus dit maakt ook onderdeel uit van mijn persoonlijk levensverhaal, maar als professional en beschouwer vond ik het een voorrecht om het zaterdag mee te mogen maken.
Peter Noordhoek
