Mijn verontschuldiging voor het starten met een misleidende kop. Kennis moet op peil worden gehouden. Daar komt geen einde aan. Op welke manier je ook leert, geleerd moet er worden. Wat wel ten einde komt, of zou moeten komen, is de manier waarop wordt gemeten hoeveel iemand gedurende zijn of haar carrière leert. Het systeem van permanente educatie punten, de standaardmethode waarop beroepsorganisaties dat meetbaar denken te maken, verdient een grondige opknapbeurt.
Hier komt eerst aan de beurt waarom PE-punten de verkeerde oplossing zijn voor een reëel probleem. Daarna kijken we welke alternatieven voorhanden zijn, of in welke mix van oplossingen PE-punten nog een rol te spelen hebben.
Eerst de diagnose. Kort door de bocht is dit de centrale vraag: zijn PE-punten meer dan zitvleesmeters?
Een PE-punt doet doorgaans niets anders aanwezigheid registreren. Een enkel punt bij bijvoorbeeld de aanwezigheid op een verenigingscongres, een groter aantal punten bij het volgen van een leergang. Bij sommige beroepsverenigingen is het wantrouwen tegen de eigen leden zo groot dat er bijna per uur, en in ieder geval per dagdeel, een handtekening op een lijst moet worden gezet. Bij grotere aantallen moet de deelnemer aan een bijeenkomst zich ook kunnen identificeren. Of de persoon die de handtekening zet of zich heeft geïdentificeerd ook iets heeft opgestoken vertelt de registratie niet. De inspanning van de aanwezigheid is ook het resultaat.
Zo beschreven is het om twee redenen niet meer dan een zitvleesmeter en nog een slechte ook. Er is geen zekerheid over wat er in het hoofd terechtkomt en de deelnemer wordt op een ronduit onvolwassen manier bejegend. Gebeurt er niets, dan verwordt het systeem vroeg of laat tot een leeg ritueel en juist de beste leden gaan zich er tegen verzetten. Gebeurt er wel wat, bijvoorbeeld strengere controle, dan zal de weerstand tegen wat de vereniging haar leden aandoet groeien: ik moet betalen voor het voorrecht om gecontroleerd te worden. Het spannende is – hier wordt een positieve formulering gekozen – dat het opleiden van haar leden misschien wel het belangrijkste middel van een vereniging is om duidelijk te maken dat ze kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan.
Er is dus alle reden om kritisch tegen het verschijnsel PE-punten aan te kijken – en ze misschien zelfs te schrappen. Toch ken ik nog geen enkele vereniging die dat al heeft aangedurfd. Daar zit een niet zo prettige mix van motieven achter. Veel verenigingen hebben een direct – soms ook financieel - belang bij een stevige opleidingsmotor en een goedkope manier van effectiviteitsmeting. Leden willen geen dure systemen en overheden willen wel horen dat er gemeten wordt, maar willen zich niet met de inhoud bemoeien. Toch zijn er gelukkig voldoende vooruitziende bestuurders en directeuren in verenigingsland die naar alternatieven op zoek zijn en de eerste alternatieven dienen zich ook al aan. Zelf zie ik twee ‘oplossingsrichtingen’ – om maar eens een lekker politieke uitdrukking te gebruiken. De eerste is de mix te vergroten: de platte meting van enkel PE-punten wordt dan verrijkt met andere en meer serieus meetmiddelen. De tweede is door het om te draaien.
De meest voor de hand liggende verbetering is het verrijken van de platte aanwezigheidsmeting met een mix van examens en testen. Ja, dat vraagt meer voorbereiding en kost de deelnemers meer tijd, maar de deelnemers worden wel serieuzer genomen. In de productieomgeving is al te zien dat er wordt gewerkt met apps waarbij werknemers op gezette tijden digitaal leervragen op zich af krijgen gevuurd die met een eerder afgelegde cursus te maken hebben; een soort snelle mix van evaluatie en kennistest. Maar het kan ook al eerder, of zelfs al voor de bijeenkomst, c.q. het leermoment plaatsvindt. Kern ervan is niet het toevoegen van extra testmomenten, al kan dat er onderdeel van zijn. De kern is het zoeken naar interactie met degenen die ergens bij aanwezig zijn geweest. Wat heb je waarvoor meegenomen aan kennis? En wat heeft de buitenwereld daar aan?
Waarom zou de vereniging zich druk moeten maken over de aanwezigheid van iemand op een verenigingsactiviteit of opleiding? Het is toch het lid dat zich daar in eerste instantie druk over zou moeten maken? Uiteindelijk heeft die ook het probleem. Als er al een aanwezigheidsmeting moet worden gedaan, dan toch zeker door het lid zelf?
Helemaal zwart-wit ligt dit natuurlijk niet. Onttrekt een lid zich aan het systeem en tast die persoon tegelijk ook de reputatie van de beroepsgroep aan, dan heeft ook de vereniging een probleem. Er is zeker een rol voor de vereniging om zich druk te maken over het lot van de klant als door sommige leden een ondergrens niet wordt gehaald. Daarom heeft een vereniging ook het volste recht om bijvoorbeeld via haar audits te onderzoeken hoe het met de professionele ontwikkeling staat. Maar het start bij het lid zelf. Die zou zelf moeten nadenken over hoe hij of zij zich wil ontwikkelen en daar ook zelf de punten voor bij moeten houden. Het start met vertrouwen – en een eigen ambitie om te blijven leren.
Toen ik mijn eerste activiteiten deed voor beroepsverenigingen was ik best wel zenuwachtig. Ik moest tegenover groepen hoog opgeleide mensen staan die een vak beheersten dat ik niet beheerste. Ik moest iets over hun kwaliteit zeggen, terwijl die kwaliteit zelf niet had. De eerste keer dat ik voor zo’n groep stond (allemaal advocaten) ging het dan ook niet helemaal goed. Totdat ik de begeleider rond zag gaan met een formulier. Ik vroeg waar het voor was. Ze legde uit dat alle deelnemers hier hun handtekening op moesten zetten, een keer in de ochtend, een keer in de middag. Waarom die tweede keer? Om zeker te weten dat ze er ook in de middag zouden zijn. Toen zag ik opeens een klas met kleuters voor me.
Peter Noordhoek
www.northedge.nl
Thema voor 1 dag: is het thema van deze blog relevant voor u en wilt u aan alternatieven voor de huidige PE-punten werken? Ik doe u dit voorstel: bij minimaal 5 en maximaal 10 deelnemers organiseer ik voor juli een bijeenkomst met als uitkomst een eerste plan voor de eigen organisatie / vereniging. Een matig tarief, een nuttige dag.
Interesse? Stuur een email naar info@northedge.nl of bel even.
