We jagen van incident naar incident, van rel naar rel. Schelden wordt normaal. Bleke pubers kruipen vanachter hun computer de media in, trots op hun haat. Als vanzelfsprekend krijgen ze een platform. Harde volwassenen houden vast aan hun anonieme gelijk; ze weten beter hoe fout ze zijn. Op hun manier veroveren zij ook hun platform, want voor elk standpunt valt vroeg of laat wel een woordvoerder of politicus te vinden. Maar elk mens die door een opvoeding heen is gegaan, denkt: help, wat gebeurt hier? Kunnen we de vrijheid nog wel aan? De kracht van democratie, dat iedereen ongeacht afkomst of achtergrond zich kan uiten, verkeert in haar zwakte. Vrijheid van meningsuiting wordt vrijheid van feiten en het kwetsen van mensen het ultieme bewijs van die vrijheid. Elke reactie, elke publicatie lijkt dat in te wrijven.

Een land scheurt aan haar rand, maar de gevaarlijke gaten vallen doorgaans in het midden. Als wij in reactie op het vrijheidsmisbruik ook de randen op gaan zoeken door terug te schelden en ingrijpen te eisen, doen we precies waar de haters op hopen en zijn er te weinig mensen in het midden die de vrijheid gebruiken waar voor die is bedoeld: om te ontdekken, te bouwen, te leren.
Toch is het niet hopeloos. Voor elke nieuwe hater is er iemand die ontdekt dat ook terughoudendheid een verdienste kan zijn en dat uitgesteld oordeel een beter oordeel kan zijn. De antirevolutie is al begonnen, het antipopulisme krijgt steun. We bouwen het midden weer op vanuit het midden. We denken in termen van wat ik noem 'meer dan nu'. We mogen genieten van nu, maar we hebben er ook overheen te kijken naar morgen, zeker in het publieke debat.

Afgelopen week sprak onze minister-president op zijn partijcongres over ‘waarden en normen’. Ik ga daar niet cynisch over doen – heel goed dat we een premier hebben die daarover wil spreken. Ik betwijfel echter of veel mensen, inclusief veel van zijn partijgenoten, denken dat het diep genoeg steekt. Het wordt volgens mij pas wat als anderen de ware aard van het midden herontdekken of gaan betreden. Ook als het moeilijk wordt en visie en daadkracht vergt. Dit is in ieder geval in woord en beeld, en in al mijn onbeholpenheid, mijn geluid.

Peter Noordhoek