Verslag van een EFS-activiteit in Beni Mallal, Marokko
Voor het eerst sinds 2019 mocht ik weer een training verzorgen voor de Eduardo Frei Stichting. Die laatste training was toen de wereld anders was, voor Corona, voor gebeurde waar we tijdens die training al niet gerust op waren, maar nog niets van voor konden stellen. Dat deel van de wereld is in ieder geval heel anders nu. Nu ben ik naar een deel van de wereld gegaan waar veel minder veranderd lijkt, maar de veranderingen wel degelijk doorgaan - en net als voorheen wil ik daar in de vorm van een analyse, foto's en een gedicht vorm aan geven, met diepe dank voor de organisatoren van EFS en NDI, het lokale team daar en natuurlijk de deelnemers. De groep was net zo gemotiveerd als het gemêleerd was. Heerlijk om ze te mogen trainen. Heerlijk ook om te ontdekken dat ik het nog kon (op mijn Frans na dan, steeds roestiger). Hierna mijn indruk.
Dit was mijn vijfde bezoek aan het land, maar het eerste zo centraal in het land, in Beni Mallal, een stad van zo'n 100.000 inwoners tussen Casablanca en Marrakesh in, in de schaduw van het Atlasgebergte. Het is ver weg, maar één ding maakt niet uit; waar je ook komt op de wereld - het weer is altijd onderwerp van gesprek, zeker bij taxichauffeurs. Ik kan vrij goed tegen de warmte, maar een overgang van 18 naar 38 graden is wel fors. Hij maakte direct duidelijk dat het nog erger kon; de week ervoor was het 45 graden geworden. Ik dankte hem voor het bericht over de meevaller, er inmiddels achter dat zijn airco uit een open raam bestond.
De opleiding was vooral een programma gericht op de vraag: 'Wat betekent het als je politiek actief wordt?'. Ruim 20 deelnemers uit 4 partijen deden mee. Ik hou dit soort programma's graag praktisch, maar wel met steeds een verdiepend moment er in. Van handen geven ('waarom is het zo belangrijk elkaar in de ogen te kijken?') via presentatietechniek ('check van te voren wel de zaal') tot en met strategische planning ('zoek de strategische lijn'). Een lokale jurist vertelde over de 'governance' van Marokko. Aangevuld door de uitstekende tolk kreeg ik zelf een ook een goede indruk van de slagen die er in het land in de afgelopen worden gemaakt. Niemand deed of de situatie ideaal was, maar het lijkt er op dat er meer tegenmacht is gekomen om corruptie tegen te gaan en stabiliteit te brengen. Dus so far, so good. Aan de jongeren die ik mocht trainen zou het niet liggen.
Er is echter ook een ander verhaal. Dat gespreksonderwerp van mijn taxichauffeur over de warmte zou nog regelmatig terugkeren. En de gevolgen ervan voor de migratie. Het lijkt alsof er per jaar een graad bij komt. In tweederde van het land is sprake van een ernstig watertekort, zozeer dat plannen worden gemaakt van grootschalige irrigatiewerken om water van de meer natte naar de droge gebieden te brengen. Dat zal niet vanzelf gaan. En ondertussen is er een grote migratiestroom op gang gekomen en die loopt dwars door het gebied van Beni Mallal. Dit is het transitiegebied. Het is een rauw verschijnsel met graatmagere mannen in vodden op kruispunten, het is een verdienmodel, maar het is bovenal een teken van een onzekere toekomst. De mensen die nu over enorme afstanden komen aangelopen, bleven vroeger aan de andere kant van het Atlasgebergte, maar het is gewoon te droog geworden. Ook delen van Marokko worden te warm. Je hoeft geen superieur analist te zijn om het probleem aan te zien komen. Het idee dat je deze beweging kan stoppen door de Nederlandse grenzen dichter te maken is lachwekkend. Intelligenter is het om Frontex een helder opdracht tegen (Nederland doet daar overigens goed werk in, weet ik uit andere ervaring), maar we kunnen ook niet zonder migratiedeals en betere samenwerking met landen als Marokko. Nog een foto, dan een slotopmerking en een slotgedicht om dit verhaal af te maken.
Terwijl ik mij nuttig aan het uitsloven was in Marokko, werd in mijn woonplaats Gouda, in het oude hart van Europa, campagne gevoerd. De week ervoor heb ik mijn flyerbijdrage al gedaan, maar het voelde toch raar dat ik er niet was, want ik wel zo graag de kiezer ervan overtuigen hoe relevant Europa is. Relevanter eerlijk gezegd dan de landelijke politiek is. Maar misschien dat dit bericht vanuit de uiterste rand van Europa, want voor ons beleid is dat zo, ons nog een beetje meer wakker gaat schudden. Er is zoveel te doen. En ondertussen was ik zo druk bezig met trainen dat ik bijna zou vergeten waar ik was. Tijdens een lunchpauze ging ik daarom nog wat indrukken opdoen. Een aantal daarvan vertaalden zich als bijna vanzelf naar een dichtvorm.
