Op 26 februari heb ik een blog geschreven over de voorzittersverkiezingen binnen de PvdA. Deze week een update. Vorige week heb in de inleiding op mijn blog omschreven waarom ik de verkiezingsstrijd relevant vindt en waar ik vooral op let: wie is het beste in staat de (vecht)cultuur van deze partij om te buigen? Maar nu: naar de actualiteit.

In de afgelopen week vond de eerste van vijf debatten plaats in Maastricht en zijn er tal van bijeenkomsten door het land geweest. Als je (te) veel de politiek volgt kan je daar cynisch op reageren: een suf, ouderwets gedoe. Dat zie je veel journalisten en twitteraars dan ook doen, maar voor de leden is het in feite zeer stimulerend om bij zo'n verkiezing betrokken te zijn. De partij leeft! En niet alleen voor de leden: ook in de peilingen is er winst voor de PvdA. Goed dus dat de leden wat te kiezen hebben. Je ziet dan ook een ander fenomeen, één waar ik mijzelf ook wel schuldig aan maak: constateren dat geen van de kandidaten goed genoeg is voor de functie waar ze voor gekozen willen worden. Alle tekortkomingen worden uitvergroot. De ervaring is dat dit effect al snel weg is als eenmaal iemand gekozen is (om later in de carriere weer keihard terug te komen). Hoe dan ook: er is strijd en die strijd is boeiend. Temeer daar er iets geks aan de hand is: de peilingen over wie de beste kandidaat is weerspiegelen niet wie er volgens de aanwezigen bij het debat in Maastricht als beste uitkwamen. Van Dam deed het toen volgens velen het beste, maar hij wordt er (nog) niet voor beloond. Ongetwijfeld heeft dat met het effect te maken van de vele media-optredens van de afgelopen week, maar het geeft toch aan dat de strijd nog niet gestreden is. Naar mijn beeld breken persoonlijke ervaringen van leden uiteindelijk wel door in de waardering voor een kandidaat. Al met al is het mijn beeld dat de strijd volop gaande is, met Samsom als duidelijke leider, maar nog lang niet gestreden is.

Martijn van Dam

Van Dam heeft de beste en slechtste start gehad van alle kandidaten. In Maastricht was hij de beste, maar dat is volledig overschaduwd geraakt door zijn slechte optreden in DWDD. We maken nu al twee weken lang de omkering van het schoolplein mee: de pesters die zelf gepest worden (Castricum, Pauw), slimme jongens die hun autisme etaleren (Tullekens, Kinneging), gepesten die overreageren (Tahir, Albayrak) en een leraar die opeens zelf gaat pesten (Van Niekerk). Van Dam was van dit laatste het grootste slachtoffer. Het gevolg is dat hij - ook en juist onder jongeren - een enorme achterstand op vooral concurrent Samsom heeft. Als ik hem was zou ik eens goed afwegingen wat verstandiger is: een zo goed als kansloze kandidatuur voortzetten of zijn steun (àl la de bewonderde Amerikanen) aan een ander gaan geven.

Nebahat Albayrak

Ook de positie van Nebahat Albayrak wordt bepaald door één mediaoptreden, dat bij Pauw en Witteman. In de biografie van Marga Klompé staat deze observatie van de biograaf: 'Terwijl zij niet moe werd te verklaren dat vrouwen en mannen elkaars complement waren (..), achtte zij dit niet op zichzelf van toepassing: zij wenste uitsluitend beoordeeld te worden op haar capaciteiten, waarbij gender geen rol moest spelen. Ze kon zich bij de vrouwelijke inbreng niets voorstellen en streefde een onpersoonlijk dienen van het landsbelang na.'* Misschien schat ik het niet goed in, maar wat hoor ik hierin een echo terug van de opstelling van Albayrak. Hoe logisch en sympathiek ook - een ziel is altijd meer dan een maatschappelijke positie, lees ook de schitterende column van Peggy Noonan in WSJ van deze week - het brengt je wel in een paradoxale positie in een programma waarin uiteindelijk alleen het persoonlijke telt. Hoe dan ook; Albayrak vertoonde precies het karakter zoals ik dat vorige week omschreef. Ze won wel de sympathie, maar niet de harten. Het wordt voor haar zeker zo moeilijk om terug in de gunst te komen als bij Martijn van Dam, maar ze heeft niet de optie om zich terug te trekken. Ondertussen moet ze dulden dat de schaduw over haar heen valt van iemand die geen fractie kan leveren van wat Albayrak de Fractie bestuurlijk en inhoudelijk kan leveren. Politiek is hard.

Lutz Jacobi

Het moet gezegd: Jacobi maakt er wat van. Inhoudelijk is het tenenkrommend (ik probeer me hier te weerhouden van de gebruikelijke voornaamgrapjes), maar wat heeft ze veel te bieden als het om niets-aan-de-hand authenticiteit gaat. In de eerste peilingen staat ze op 3%, laag dus. Het gaat niet zo goed met de PvdA dat de leden denken dat het allemaal niets uitmaakt. Maar ik zou wel eens willen weten hoe groot het percentage is dat haar - vrouw, authentiek, 'van ons' - op de nummer 2 positie gaat plaatsen. Ze zou wel eens boven Albayrak kunnen eindigen en haar in ieder geval van de winst af kunnen houden. Boeiend. in ieder geval zal ik haar er eeuwig dankbaar blijven dat ze een mooi boegbeeld bleek voor het persifleren van Rutger van Castricum. Genieten:

De nachtmerrie van Van Castricum

Ronald Plasterk

Zoals beschreven: de man die ik het beste niet ken. En dat wordt alleen maar erger. Aan de ene kant dit: rustig, inhoudelijk, met een campagne die dicht bij de man zelf blijft. Blijft warm betrokken bij Cohen en dat pleit voor hem. Aan de andere kant: een te slimme bestuurder-columnist die met Hollande achtige uitspraken over belastingpercentages voor rijken moet verbloemen dat hij niet zo heel veel toe te voegen heeft ten opzichte van Cohen. Betwijfel sterk of hij er komt met zijn 'ik ben de enige volwassene hier' campagne. Wat hij wel zal bereiken is een sterke nummer 2 positie. Hij is de veilige stem. Gelet op het kiessysteem (maar ik ben niet zo'n fan van deze campagne dat ik me daarin heb verdiept) zou dat nog wel eens voordelig voor hem kunnen uitpakken. Raar systeem.

Diederik Samsom

The man to beat. In de peiling onder leden inmiddels de favoriet en daarbuiten ook. En dat mede omdat hij de mediastorm van de eerste week goed heeft overleefd. het is interessant om te bedenken waarom hij niet zo'n behandeling heeft gekregen als de andere kandidaten. Ontgroenen was bij hem kennelijk niet meer nodig (onbegonnen zaak ook, denk ik bij zo'n groen imago). Misschien schuilt ook wel het ontzag een rol dat journalisten in het begin vaak tegen de veronderstelde winnaar vertonen. Hoe dan ook: #teamsamsom kan verder en deze campagnetrein is duidelijk het best georganiseerd van alle kandidaten. Adel en Greenpeaceverleden verplicht, om het zo maar eens te zeggen.

In mijn vorige blog verklaarde ik hem tot mijn favoriet, maar ik weet nog niet of ik al met deze editie van groeiproject Samsom uit de voeten kan. Na een mooie inhoudelijke start is het nu een al kortgeschoren actie met rondvliegende armen en benen. Hij zal nog minstens een paar kier moeten pieken in de 'bedachtzame mode' om de twijfelaars mee te krijgen. Het gevoel zegt dat hij minsten 20% voor moet staan op de nummer 2 om veilig te zijn voor de mysterieuze werking van het systeem. Dat zou hij volgens de peilingen nu al staan en de kans dat hij die voorsprong op dat niveau vast weet te houden is niet zo groot. Als Lutz de vrouwenstem van Albayrak versnippert en Van Dam wat stemmen bij Plasterk weghaalt. zou hij goed kunnen zitten. Maar als ik hem was zou ik echt met Van Dam gaan praten. Dan is het, zoals dat in Westwings heet, 'in the bag'.

Nog steeds: we zullen het zien

Maandagmorgen verdwijnen de onderhandelaars in het Catshuis. Maandagmiddag komt één van hen er uit om het vloerkleed onder de economie vandaan te trekken. Maandagavond gaan ze weer door. Over 3 weken zouden de onderhandelaars naar buiten moeten komen met een akkoord en/of een gang naar Canossa. Maar, zoals ik in mijn vorige blog betoogde, zal diezelfde persoon die aan dat vloerkleed trekt waarschijnlijk nog wat meer tijd nodig hebben om aan andere vloerkleden te trekken. Tegen de tijd dat hij klaar is zal ruim bekend zijn wie de winnaar van de strijd om het fractievoorzitterschap binnen de PvdA is geworden. Doet het er toe? In theorie wel, want heel veel komt neer op de vraag of VVD en CDA voelen dat er buiten het Catshuis een geloofwaardig alternatief is voor de vloerkleedtrekker. Helaas geloof ik niet dat de nieuwe fractievoorzitter veel ruimte heeft voor strategisch opereren. Hij / zij zal gebonden zijn aan de boodschap waarop die gekozen is. Hij / zij zal zich moeten profileren als de nieuwe leider, ook als dat ten koste gaat van de linkse samenwerking. Nee, we zullen het zien, maar voorlopig is deze campagnestrijd niet relevant voor de korte termijn.

* Gerard Mostert - Marga Klompé. 1912-1986. Een biografie. Boom, Amsterdam, 2011. Pag. 15.

Peter Noordhoek